Leperen peske pre oda sar phirnas andre škola? Hi. Andre peršo treda phiravas Prahate. Leperav mange hoj oda has kaštuno kher. Andre treda samas tranda čhajora, aňi jekh muršoro. Has man odoj miri bari kamaratka, has jepaš Jugoslavkaha u jepaš Čechiňa.

Sar oda hoj ča laha kamaracinenas? Vaš oda bo joj has aver sar okle čhajora. Has kaleder, kale balengri, he has late aver emberšikos. O čechike čhajora laha nakamaracinenas angloda bo has aver sar jon. U mange pes e Jugoslavka pačisaľoľas.

Kana pes perširaz zakamadžan? Sar has mange dešupandž berš, andro jekh raklo, so phirlas manca andre škola. Tosara pre mande užarlas paš amaro kher, he džahas jekhetane andre škola. Phirahas pro koncerti u sar man perširaz čumidľa, ta nadavas man leske, aľe leskro čumidipen has baro šukar.

So tumen andžas ki o Roma? Sar študinavas pre filozoficko fakulta, ta phiravas pre Slovaňiko andre Polomka. Kamavas te pisinel diplomka pal o dživipen andro gav. Sar o gadže dživen, sar bešen, sar vakeren, sar pes uraven. Polomkate bešavas paš peskre kamarata. Jekhvar ča avka phiravas pal o gav u sar geľom dureder avri le gavestar, ta odoj rakhľom aver cikno gavoro, kaštune kherorenca. Nadžanavas soda hin, aľe o jilo man cirdelas kaj odoj te džav. Has oda jevende andro berš 1954 sar perširaz rakhľom le Romen.

Sar tumen o Roma ile? Šukares. Ile man andre, thode pro skamind o chaben he phende mange cha. Naphučkernas mandar ko som, so som. Ile man sar peskre manušes, sar peskro fajtos. Denas man bari paťiv, somas lengri. Kija raťi sar avavas pale andro gav ki o gadže, ta o Roma avenas manca. Sar dikhle o gadže, ta takoj mandar phučkernas: „Evo, sar oda, hoj tuha aven o Roma?“ He kernas pre mande bida. Phende mange, kaj man natromav te kamaracinel le Romenca, bo me som gadži he andal e feder fameľija. U me lenge phendžom: „Tajsa hinke džav odoj, tumen mange androda nabraňinena! Avka našľiľas miro kamaracišagos le gadženca u me mange iľom avri vaš o kamarata le Romen.“

So kerdžan paľis? Sar avľom pale ki e Praha, takoj geľom andre univezitno kňihovňa, te rodel knižki pal o Roma, kamavas te sikhľol romaňi čhib. Pal o berš chudľom te phirel pre vichodno Slovensko pal o Roma ki o Trebišovos. Kamavas te pisinel pal o Roma diplomka. Trebišovoste bešenas but Roma u varesave Roma bešenas the andro koľibi. Andre osada paš o Roma bešavas paš e porodno baba. Paš late has man miro kutos, odoj somas sar khere. Keravas le Romenca fotki he cirdavas upre pro magnetofonos o romane giľora.

Has tumenge pre kedva o romane čhave? Hi u me lenge tiž. Vaj trival man kamenas te thovel romeha. Me nakamavas, me ča kamavas te avel lengri kamaratka. Has man paš o Roma Trebišovoste tiž jekh baro kamaratos, o Juraj Šandor, šukares giľavelas, ľikerahas pes sar pheň phraleha. Has man kamarata he paš o vlachike Roma.

So tumen diňas e buťi le Romenca? Mek šoha ňigda naprindžardžom ajso vareso sar paš o Roma. O Roma ľikeren jekhetane, jekh vaš aver pes thovel pomožinen jekh avreske. Jekhvar pes mange ačhľa kaj o šingune duminenas hoj som špionka. Avle vaš mange ki o Roma. Nahas mande žadne papira pal oda hoj študinav. O Roma daranas, kaj man o šingune te naphanden andre. Kerde pašal mande koľečka he postavinde pes le šingunenge. Me čujindžom hoj som lengri. Hijaba nasom andal e romaňi fajta, aľe me man čujinav sar Romňi.

So tumenge iľas e buťi le Romenca? O gadže pre mande našťi dikhen. Našadžom varesave kamaraten. Odsudzinen man, odcirden pes mandar. Andre miri fajta has man tiž problemi.

So pes tumenge pro Roma napačisaľol? But Roma našade o romipen. Varesave Roma pes he ladžan vaš oda hoj hine Roma. Man oda bares dukhal. O Roma bi kamenas peskri kultura, peskri čhib te ľikerel. O terne manuša bi kamenas tiž te prindžarel peskri historia, peskri tradicija u kamenas bi te kerel androda baripen hoj hine Roma. Gejza Horváth