Romano Hangos motto
ročník 9, číslo 7
vyšlo 2007-04-16

aktuální číslo
zprávy
rozhovor
názory
anketa
přílohy
reportáž
starší čísla
redakce
odkazy
e-mail



  Pre lavkica

Ehin ňilaj. Kerado, šukar, sar kamel te el. Te avena kije Rokicaňa pro uštakos (náměstí) pašal deš ori raťi a avri ehin šukares, tates, hoj pes aňi te sovel na kamel, arakhena adaj le Romen sar bešen pro lavkici a dumazinen. Nekbuter šunďol le ternen. Lengero than ehin paš e khangeri. Te džana pašeder kije lende, šunena sar peske vakeren pal oda, kaj sas te khelel, kaj hin nekšukareder čhaja the o čhave, kaj nekfeder bašavnas, kaj džana te khelel. A so šunďol nekbuter, oda ehin lengero asaben.

Odijader lendar paš e skľepa ko Vejvodas ehin than le phuredere Romengero. Zdžan pes adaj the o Roma, so bešen dureder le forostar. O terneder vakeren pal e buťi, savi ko arakhľa a keci les vaše ela. Ehin the ajse, so pes ašaren, keci len vaše hin, aľe čačipnaske nane olestar ňič. Le ezerenca čhivkeren sar te oda enas koruni. Kola, so len prindžaren, ta čak peske poasan. O phureder ľidžan bari politika. Prekidel pes sa, so pes kaj ačhiľa. Nane oda dženo, hoj te na rakinel pro šerale, so hine akana paš e zor. Ňiko našťik bisterel pre oda, sar pes dživlas le Romenge paš o komuňisti. Varesave džene vakeren bara choľaha pal koda sar pes čoren avri o banki a o del džanel so. But duma pes del pal o Roma, so gejle andre Anglija. Maškar oda pes keren bare pherasa.
Odijader paš e kašna pes zdžan o romňija. Adaďives odoj bešel čak e Beta. Aľe sako la vičinel Kachňi. Cikňi, thuľi, šovardeštheochtoberšengeri romňi. Feder elas te phenel pervaľi romňi thule okuľarenca. Te lel tele o okuľara, ta sar te enas late o jakha zaside. Hiňi nervozno. Užarel le kamaratken, aľe sar pre choľi aňi jekh na avel. Pre odi bibacht la nane aňi thuvaľi, ta čak dikhel a košel. „Dava len, le phure mi... ! Phende, hoj man adaj užarena a dikh, sar lenca varekaj čhivkerel!“ Sako džanel sar džungales vakerel a hoj o lava peske šoha na vikidel, bar te paš late ela na džanav ko. „Mindik avna, džav mange te stradel thuvaľi,“ korkori kije peste chudľa te vakerel a gejľa kijo murša.

„A jaj, oda pes vareso ačhiľa, hoj na bešes andre herňa. Na sal nasvaľi?“ zmukhľa pre late o Jožus, vaj pendaberšengero Rom, cikno, thulo, bijo bala. Ňiko leske avres na phenlas čak Jandro. „Dikh, ko pes del anglal,“ phenďa leske e Beta.
„De thuvaľi a ma vaker! Kaj mukhľal e staďi? Sem tuke prefaďinena o bala the o jandre!“ Savore, so odoj bešenas, chudle te asal.
„Thuvaľi na chudeha,“ phenďa o Jožuš. „Kaj ko dikhľa, hoj o kachňa te pijen thuvale! Džan lake anen čepo dživ the lačhes kohutos!“ Savore, so odoj bešenas, chudle te asal. „Beto, ma de pes,“ phenďa o Rudis, vaj pendaberšengero učo šuko Rom. Iľa avri e thuvaľi a diňa la la Betake. „Sar oda, hoj na bešes andre herňa? Sem bi tiro odoj našťik el. O bedňi bi tiro na džana, rovna, sem tu sal lengeri daj. Sar oda, hoj tu len odoj mukhes korkoren?“
„Keci cakľi adaďives bikenďal?“ phučľa latar o Dežis, phureder Rom bare čhorenca. Terďonas leske sar kandre. Vaš oda les vičinenas Kandro.
„So man hin varesave cakľi,“ choľaha odphenďa e Kachňi.
„Ča ma vaker. Kecivar tut dikhle o čhave, sar stradehas o cakľi a paľis len džahas te bikenel, hoj tut te el choča churdore andre bedňa!“
„Aňi jekh dženo ma vakeren ňič, bo tumena na san aňi čeporo feder. Kecivar tu,“ a sikhaďa pro Jandro, „odoj čhiďal savore love, so chudľal a angle famelija pre calo čhon na ačhiľa aňi koruna. Me som korkori, aľe tumen hin fameliji, kopi čhave! Mange ňiko na phenel – Bokhalo som, aľe tumenge hat.“
Jekhvar sar te očhinďalas. Sa čak pre peste dikhenas. Ňiko aňi o muj na phundraďa. „Ta so?“ visarďa e duma e Beta, „faďinde tumenge o muja? Savi politika lidžanas. Te pes tumare lavendar denas te kerel o cehli, ta imar savore Roma, so adaj Rokicaňate bešas, dživahas andro diz. Te tumenge savoro džalas avka sar e duma, ta sam barvaleder sar o Cipuno (Kožený). Soske pes na den pre politika. Jon tiž vakeren diliňipena a mištes olestar dživen!“
Odgejľa odijader, banďiľa a sikhaďa pre lende e bul a pekľa pes pal late. „Kada pre tumende,“ a gejľa lendar het.
Savore, so odoj has, čak pre late dikhenas a asanas.
„Hin tut šukar bul, aľe scirde tele e gača,“ phenďa o Kandro.

Sočak doavľa kije lavkica, doavľa odoj e Erža. Cikňi churďi pendaberšengeri romňi. Ko la na džanel, ta šoha na phenla, hoj lake imar ajci berš. Palunestar dičhol pro biš. Imar pandž berš oleske, so lake muľa o rom. Aňi čepo na dičhol pre oda, hoj la ehin šov bare čhave. O bala late sar angara. Na arakheha lake aňi jekh šivo bal. O bala late kandrata sar angrusťa. „Ta so, kaj salas, tu chandžaľi?“ zmukľa pre late e Beta.
„So kames tu, Kachňori? Namište bešehas pro jandre, hoj pes našťik doužares kana avava?“
„Ča dikh, e Pupurka,“ avka vičinenas la Erža, vaš oda, hoj has churďori. „Akana mange rakinde o murša. Ma bister the tu mange te rakinel. Imar adaj bešav polokes jekh ora a tu ňikhaj!“
„So siďarava,“ odphenďa lake e Erža. „E lavkica mange na denašela. Chaľom, pijľom, avka avľom. Pekľom bokheľa, pijľom kaveja.“
„A mange našťik anďal bar čak jekh koteroro bokheľori? Dikh, savi hiňi chaľi!“
„A me šaj džanľom, hoj tu kameha bokheľi? Sem tu phenes, hoj bokheľa na rado chas,“ odphenďa lake e Erža.
„Ko džanel či na chochaves,“ zmukľa e Beta. „Talam tut has andro haďos varesaves, vaš oda avľal avka nasigo. Mušinďa te el lačho, te tumenge ajci but ľikerlas.“
„No, bo me tu, kaj pes kamaves le phure goreha pro štacionos. O čhave dikhle, sar pes leha čumidehas andro kraki. Has les bari loľi staďi bare porenca sar le bengen. Keci lestar vicirdľal love?!“
„Ča dikh, so kadi romňi vakerel,“ odphenďa lake e Beta.
„Čit, bo dikhle tut o čhave. Savore pal kada vakernas andre herňa,“ namukhľa la kijo lav e Erža.
„No a so. The mange kampel, bar som phuri. O rom imar biš berš andre phuv. Čhaje, jov nane ajso phuro, leske o trin berš čineder sar mange. A love les hin paš peste furt. Chav, pijav a džav het.“
„Aľe sar tut jekhvar andre kola kraki scirdela a tu našaveha o okuľara, ta avri imar na aves.“ E Beta chudľa te asal.
„Mište, hoj mange phenďal. Jov tiš hordinel okuľara. Lava leske len tele, scirdava pal leste e cholov a mukhava les odoj.“
So duj džene chudle te asal.

Naľikerďa but a avľa e Jolana. Vaj pendaberšengeri šuki uči romňi. O Roma la vičinenas Hura, bo has šuki sar e hura pre lavuta.
„Ta so, kaj sal, nacirdehas o huri pre bugova?“ phučľa e Beta, aľe avka sar te oda uľahas čačipen.
„Tu na sal lačhi manušňi. Pro štacionos tut užarel o lolo beng la čapkicaha. O čhave vakernas, hoj les ehin paš peste but love. Pašal leste bonďaľol e phuri Šuki. Sar dičhol, ta tuke les preiľa. Akana joj phirla leha andro kraki.“
„Ma dara, jov šuken na kamel. Jov čak kamel thulen a baren džuvľijen, kaj les te el andro vast so te chudel. Kokala jov na kamel.“
„Dikhľan, o rom, o Bakro peske cinďa nevo motoris,“ chudľa te vakerel e Jolana. „O čhave phenenas, hoj vaše diňa buter sar jepaš milijonos.“
„Phen mange, khatar ile ajci love. Amen te peske kamahas kajso motoris te cinel, ta mušinahas savore love te othovel nekčineder deš berš. Aľe našťik rozkerahas aňi koruna.“ „Oda som bizutno (isto), hoj pes na vidine savore lovendar. Phen mange, khatar ile ajci love, na džalas lenge andre goďi.“
„Le Bakreskeri romňi bari chulaňi. O rom na phirel andro karčmi, na pijel thuvale aňi na čhivkerel andro bedňi sar aver Roma,“ a zadikhľa pre Beta. „Len has love mindik. Jon šoha na has bilovengero a lengero čhavo kerel buťa pro fakturi a zarodel bare love. Kije late pes ňiko našťik čhivel. Latar savore šaj sikhľuvas!“ „Len šaj en love,“ phenďa e Beta. „Dža dikh, so jon chan. O podmarde phuvale, zapražimen zumina a kajse džabi. Av kij´amende, sar chudava o love, o masa, o pomeranči, o phaba pes vaľinen pal e phuv. O zumina, o guľaša avri čhivkeras.“
„No, ta oda hin tut soha pes te ašarel. A sar tut nane love, ta o phaba, o pomeranči a o gulaša roden tel o haďos a chan len?“ odphenďa lake e Erža.
„Oda peske odoj garuven, sar tumen na ela love? Oda tiri šiľarďi (lednička)?
E Beta the e Hura čak pre late dikhenas.
„Ko chulaj? Ko džanel le lovenca, oles hin. Ko na džanel ňič, ta čak dikhel a zavidzinel.“ La Beta the la Hura sar te vareko čhinďahas pal o muj. Dogejľa lenge, hoj e Erža vakerel pal lende.

přečtěte si
-> Noviny ke stažení

téma

redakce
Romano Hangos/Romský hlas
vychází s podporou Ministerstva kultury ČR, vydává Společenství Romů na Moravě
Adresa redakce:
Francouzská 84, 602 00 Brno
tel.: +420 545 246 645
fax: +420 545 246 674
email: rhangos@volny.cz

vyhledávání



Radioľurnál

Radioľurnál