Romane organizaciji
Sar avľa berš 1989 ta nasas but Roma, save džanenas pal oda, so pes ačhiľa nevo, u so kampel te kerel. Angluno manuš savo sas prindžardo andre nevi situacija, sas o JUDr. Emil Ščukas, u paš leste sas o Ladislav Rusenko, Ondřej Giňa, Margita Raisnerova, Ladislav Demeter the mek vajkeci aver džene. Kole beršeste sas thodži peršo romani politicko sera Romská občanská iniciativa (ROI) u pal late hazdlile neve romane organizaciji – Demokratický svaz Romů (DSR), Hnutí angažovaných Romů (HAR), Matice romská. Kulturní svaz občanů romské národnosti (KSORN), Společenství Romů na Moravě (SRNM) the mek but aver.

Kajča bibach sas koda, kaj pes lengere šerale nabirinenas te dovakerel pal koda, sar te kerel jekhetanes buči. Kada sas pharo the angle koda, kaj nikas nasas konkretno programos abo koncepcija pal koda, so kampel te kerel. Politicko abo ideologicko problem maškar o Roma nasas, bo nikas nasas u pačav kaj ani adadžives nane kajse politicka ambiciji, kaj maškar o Roma te kerel politika pal varesavi ideologija, sar hin kerdži maškar o gadže. Le Romen hin socialna, ekonomicka the manušane problemi. Vaš kada len hin orientacija pre kole politicka seri, save den duma pal e socialno politika. Le romane organizacijen nasas politicka ambiciji avke, kaj te chuden andro vast politicko zor. Lengere šerale angomis the adadžive mangen love pre koda, kaj la organizacija te avel sostar te existinel, bo paš e organizacija lenge džal the lengero dživipen. Kada hin the paš o gažikane organizaciji, kajča jon džanen peskeri buči te profesinalizinel, u le Romen sas the hin kaleha bare problemi. Pačav, kaj angle kada peske o šerale khatal o romane organizaciji našči den rada sar te kerel e buči jekhetanes. Sar chuden te del duma pal o Roma, ta savore vakeren jednakones – le Romen nane buči, nane len kaj te bešel, nikhaj len namuken, hin len problemi angle diskriminacija. Kada vakerenas o romane šerale beršeste 1989 u vakeren avke the adadžives. Sar pes kamenas o problemi te prikerel, oda džanen te phenel ča vajkeci džene. Lada sas phari situacija maškar o romane organizaciji angomis, u hin oleha problem dži adadžives.
E ROI sas mištes organizimen, u sas la peskeri koncepcija, sar te prikerel o problemi le Romenge. Kajča oda sas anglo but berša palal, u adadžives hin aver situacija maškar o romane organizaciji the andre koda, sar o Roma dživen. Kalestar džal avri jek prindžaripen – o šerale khatar o romane organizaciji mušinen te prindžarel, kaja pes lenge kampel te kerel jekhetanes, u sako mikerel ča koda, so džanel the andre sote mište achalol. Niko nane univerzalno, kaj te džanel te kerel savoro. U te bi oda avke elas, ta pre soste amenge kampel kajci romane organizaciji?

Dezider Giňa